Trẻ có trí tuệ cảm xúc cao biểu đạt qua vốn từ phong phú, biết đặt mình vào vị trí của người khác và thích giúp đỡ mọi người.
Nhiều phụ huynh tập trung vào thành tích học tập của con nhiều hơn là trí tuệ cảm xúc (còn gọi là EQ) vì cho rằng EQ được tạo thành từ sự tự nhận thức, tự học hỏi. Tuy nhiên, nhà tâm lý học giáo dục Michele Borba, tác giả cuốn sách UnSelfie: Why Empathetic Kids Succeed in Our All-About-Me World cho rằng trí tuệ cảm xúc không phải món quà.
EQ là kỹ năng có thể đào tạo cho trẻ từ khi mới biết đi. Cha mẹ có thể làm gương, khuyến khích con phát triển EQ tại nhà. Dưới đây là bảy dấu hiệu trẻ có trí tuệ cảm xúc cao.
1. Sử dụng vốn từ để biểu đạt cảm xúc
Trẻ sở hữu EQ cao rất giỏi trong việc nhận biết và biểu đạt cảm xúc cá nhân thông qua ngôn từ ngoài các tính từ phổ biến như "tốt, không tốt". Các em cũng có thể nắm bắt được nguyên nhân những cảm xúc của mình.
Chẳng hạn, trẻ sở hữu EQ cao thường nói: "Con cảm thấy buồn vì không thể đi chơi với bạn bè", "Con thấy rất phấn khích khi có xe đạp mới", "Con thực sự rất giận cô giáo", "Con cảm thấy sợ hãi khi bố không về nhà tối qua".
2. Hiểu cảm xúc của người khác
Những đứa trẻ thông minh về mặt cảm xúc cũng cảm nhận tương đối chính xác cảm giác của mọi người xung quanh. Các em có thể đoán được qua các tín hiệu phi ngôn ngữ như từ ánh mắt, cử chỉ, biểu cảm khuôn mặt.
Bởi vì trẻ sở hữu EQ cao có khả năng đồng cảm tốt hơn bạn bè đồng trang lứa. Để xây dựng tính cách này, các em phải có khả năng đọc được cảm xúc của người khác.
Phụ huynh hãy quan sát khi con chơi với bạn bè. Trẻ EQ cao có thể nói: "Bạn ấy đang cười. Con đoán bạn ấy đang rất vui", "Bạn ấy ngồi sụp xuống. Chắc bạn ấy đang mệt", "Bạn ấy đang khóc. Có lẽ con nên giúp bạn".
Ảnh: Shutterstock.
3. Nhìn vấn đề qua lăng kính của người khác
Trẻ EQ cao có khả năng đặt mình vào vị trí của người khác để từ đó đánh giá mọi vấn đề theo lăng kính của họ hoặc cảm nhận những điều người khác đang trải qua. Việc đặt mình vào vị trí của người khác giúp tạo mối liên kết sâu sắc và thể hiện sự quan tâm tới cộng đồng. Đây cũng là kỹ năng trẻ em nói chung cần được xây dựng trong cuộc sống để xử lý những vấn đề từ tranh chấp trong sân chơi đến bất đồng khi làm việc nhóm.
Khi hiểu được quan điểm, cảm nhận của người khác, trẻ đồng cảm tốt hơn, xử lý bất đồng theo hướng hòa bình, ít phán xét, tôn trọng sự khác biệt. Các em có thể lên tiếng bảo vệ những người yếu thế, làm việc giúp đỡ mọi người xung quanh.
4. Giúp đỡ mọi người
Trí tuệ cảm xúc cao khiến trẻ quan tâm đến mọi người xung quanh nhiều hơn và tìm cách giúp đỡ khi thấy người khác gặp khó khăn. Đó có thể là giúp bố mẹ làm việc nhà, chủ động làm quen với bạn mới trong lớp hoặc tham gia hoạt động tình nguyện. Các em tập trung nhiều hơn vào "chúng tôi" thay vì "tôi".
Việc giúp đỡ mọi người nên được làm một cách tự nhiên, thay vì vì mục đích cá nhân. Ngoài giúp đỡ người khác, trẻ có EQ cao thường thích trở thành một phần của nhóm thay vì làm việc cá nhân.
5. Biết cách quản lý cảm xúc
Nhiều người lớn gặp khó khăn trong việc lấy lại bình tĩnh khi gặp căng thẳng, bực bội. Nhưng trẻ EQ cao có khả năng tự điều chỉnh cảm xúc để không bị mất kiểm soát.
Khi gặp vấn đề khó chịu, các em có thể áp dụng một số phương pháp điều hòa cảm xúc như hít thở sâu, chuyển hướng mối quan tâm và nói: "Con muốn nghỉ ngơi" thay vì la hét, tức giận.
Trẻ EQ cao thường kiểm soát phản ứng tiêu cực, hành động bốc đồng tốt hơn bạn bè đồng trang lứa. Các em có thể kiềm chế không hành động theo cảm xúc.
6. Thoải mái nói "không"
Trí tuệ cảm xúc cao giúp trẻ thiết lập và tổ chức tốt các ranh giới cá nhân. Ví dụ, khi không muốn tắm chung với bố mẹ, trẻ có thể nói lên suy nghĩ, bày tỏ mong muốn đó một cách kiên quyết nhưng chân thành. Dù giỏi lắng nghe cảm xúc của người khác, các em cũng nắm rất rõ cảm xúc cá nhân để từ đó tôn trọng và bảo vệ cảm xúc cá nhân. Vì vậy, khi gặp tình huống khiến bản thân khó xử, các em có thể thoải mái từ chối hành động.
7. Bày tỏ lòng biết ơn
Trẻ EQ cao luôn cảm thấy biết ơn những gì mình đang có. Các em không chỉ nói cảm ơn theo phép lịch sự mà còn hiểu rõ tại sao lại thấy biết ơn. Khi nói chuyện với mọi người, trẻ EQ cao có thể chia sẻ về những điều cảm thấy trân trọng như món ăn mẹ nấu, được sang chơi nhà bạn.